Page 20 - 12DEC63
P. 20
ข่าวสารแพทย์นาวี : Naval Medical Newsletter
ธรรมะกับคติธรรมสอนใจ
เรื่อง...พิจารณา
มีเรื่องเล่าว่าครั้งหนึ่ง ในช่วงต้นสมัยรัชกาลที่ ๕ ได้มีการจัดประชุมนักปราชญ์นานาชาติขึ้น ที่บ้านสมเด็จเจ้าพระยา
บรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) มีบรรดานักปราชญ์จากชาติต่างๆ ที่มีอยู่ในสยามประเทศเข้าร่วมประชุม และฝ่ายสยาม
มี “สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต)” เป็นผู้แทน
ที่ประชุมมีมติให้สยามแสดงความคิดก่อน สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) จึงแสดงทัศนะด้วยการพึมพ�าๆ ด้วยเสียงทุ้มๆ
ว่า “พิจารณา มหาพิจารณา พิจารณา มหาพิจารณา ฯลฯ” ท่านว่าอยู่นาน จนผู้ด�าเนินการประชุมกระซิบว่า “ขยายค�า
อื่นให้เขาฟังรู้บ้าง” สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) ก็ย�้าค�าเดิมนั่นแหละ อีกเกือบชั่วโมงผู้ด�าเนินการประชุมจึงใช้มือจี้ที่
สะโพกท่านและเตือนว่า “ขยายค�าอื่นให้เขาฟังรู้เรื่องบ้างขอรับ” ทีนั้น สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) จึงว่า “พิจารณา มหา
พิจารณา พิจารณา มหาพิจารณา” ด้วยเสียงอันดัง เสร็จแล้วจึงอธิบายว่า
อันการงานของโลกก็ดี ของชาติก็ดี ของศาสนาก็ดี กิจที่ต้องท�าต่าง ๆ ในโลกก็ดี กิจที่ควรท�าส�าหรับข้างหน้าก็ดี
กิจที่ควรท�าให้สิ้นธุระทั้งปัจจุบันแลข้างหน้าก็ดี กิจทั้งปวงนั้น จะส�าเร็จเรียบร้อย ดีงามได้ก็ด้วยการพิจารณา คือ ให้พิจารณา
เป็นชั้นๆ พิจารณาเป็นเปราะๆ เข้าไปตั้งแต่หยาบๆ จนถึงชั้นสูง ชั้นละเอียด ชั้นประณีต พิจารณาจนถึงที่สุดแห่งเรื่องนั้นๆ
จนถึงที่สุดแห่งการงานให้ถึงที่สุดแห่งกรณี ให้ถึงที่สุดแห่งวิธี ให้ถึงที่สุดแห่งประโยชน์ที่ยืดยาว เมื่อพิจารณาให้รอบคอบ
ถึงที่สุดแล้ว ทุกๆ คนจะรู้จักประโยชน์ รู้จักคุณ ที่เกื้อกูลแก่ตน ตลอดจนจะรู้ประโยชน์อย่างยิ่งได้ต้องอาศัยกิจพิจารณา
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) ยังกล่าวสรุปอีกว่า อันการพิจารณานั้น ถ้าคนมีสติน้อย ด้อยปัญญา จะพิจารณาเหตุผล
พิจารณาเรื่องของโลกเรื่องของธรรมก็รู้ได้แต่พื้นๆ ตามสติปัญญาของตน ถ้าคนมีสติปัญญาปานกลาง ก็ได้ผลปานกลาง
และถ้าคนมีสติปัญญามาก จะพิจารณาและกระท�า ก็จะได้ผลมากตามสติปัญญานั้น
เรื่องนี้สอดคล้องกับพุทธภาษิตที่ว่า “นิสัมมะ กะระณัง เสยโย พิจารณาใคร่ครวญให้ดีเสียก่อน แล้วจึงท�า
ประเสริฐกว่า” ดังนั้น การพิจารณาใคร่ครวญจึงมีความจ�าเป็นอย่างยิ่งยวดกับทุกๆ เรื่องตั้งแต่เล็กไปถึงเรื่องใหญ่
อย่างแท้จริง
จัดท�าโดย กองอนุศาสนาจารย์ ยศ.ทร.
หน้า ๑๘ ข่าวสารแพทย์นาวี ปีที่ ๖๒ เล่มที่ ๑๒ เดือน ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๓
