Page 14 - ข่าวสารฯ ฉบับ 6302 ก.พ.๖๓

ข่าวสารแพทย์นาวี : Naval Medical Newsletter

PM 2.5

กับผลกระทบทางสมอง

โดย... น.ต.หญิง เบญจภัค สางห้วยไพร นักวิชาการสาธารณสุข กองเวชกรรมป้องกัน กรมแพทย์ทหารเรือ

เนื่องจากสถานการณ์ฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 ยังคงมีค่าดัชนีคุณภาพอากาศขึ้นลงเป็นช่วงๆ จึงขอน�าเสนอ
ความรู้เรื่องค่าดัชนีคุณภาพอากาศ และผลกระทบทางสมองของ PM2.5

ดัชนีคุณภาพอากาศ (Air Quality Index : AQI) เป็นการรายงานข้อมูลคุณภาพอากาศในรูปแบบที่ง่าย
ต่อความเข้าใจของประชาชนทั่วไป เพื่อเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ให้สาธารณชนได้รับทราบถึงสถานการณ์มลพิษทางอากาศ

ในแต่ละพื้นที่ว่าอยู่ในระดับใด มีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยหรือไม่ ดัชนีคุณภาพอากาศ ๑ ค่า ใช้เป็นตัวแทนค่าความเข้มข้น
ของสารมลพิษทางอากาศ ๖ ชนิด ได้แก่
ฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน ๒.๕ ไมครอน (PM2.5) เป็นฝุ่นที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน ๒.๕ ไมครอน เกิดจาก

การเผาไหม้ทั้งจากยานพาหนะ การเผาวัสดุการเกษตร ไฟป่า และกระบวนการอุตสาหกรรม สามารถเข้าไปถึงถุงลมใน
ปอดได้ เป็นผลท�าให้เกิดโรคในระบบทางเดินหายใจ และโรคปอดต่างๆ หากได้รับในปริมาณมากหรือเป็นเวลานานจะ

สะสมในเนื้อเยื่อปอด ท�าให้การท�างานของปอดเสื่อมประสิทธิภาพลง ท�าให้หลอดลมอักเสบ มีอาการหอบหืด
ฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน ๑๐ ไมครอน (PM10) เป็นฝุ่นที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน ๑๐ ไมครอน เกิดจาก
การเผาไหม้เชื้อเพลิง การเผาในที่โล่ง กระบวนการอุตสาหกรรม การบด การโม่ หรือการท�าให้เป็นผงจากการก่อสร้าง

ส่งผลกระทบต่อสุขภาพเนื่องจากเมื่อหายใจเข้าไปสามารถเข้าไปสะสมในระบบทางเดินหายใจ
ก๊าซโอโซน (O ) เป็นก๊าซที่ไม่มีสีหรือมีสีฟ้าอ่อน มีกลิ่นฉุน ละลายน�้าได้เล็กน้อย เกิดขึ้นได้ทั้งในระดับ
3
บรรยากาศชั้นที่สูงจากผิวโลก และระดับชั้นบรรยากาศผิวโลกที่ใกล้พื้นดิน ก๊าซโอโซนที่เป็นสารมลพิษทางอากาศคือ
ก๊าซโอโซนในชั้นบรรยากาศผิวโลก เกิดจากปฏิกิริยาระหว่างก๊าซออกไซด์ของไนโตรเจน และสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย
โดยมีแสงแดดเป็นตัวเร่งปฏิกิริยา มีผลกระทบต่อสุขภาพ โดยก่อให้เกิดการระคายเคืองตาและระคายเคืองต่อระบบ

ทางเดินหายใจและเยื่อบุต่างๆ ความสามารถในการท�างานของปอดลดลง เหนื่อยเร็ว โดยเฉพาะในเด็ก คนชรา และคนที่
เป็นโรคปอดเรื้อรัง

ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ (CO) เป็นก๊าซที่ไม่มีสี กลิ่น และรส เกิดจากการเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์ของเชื้อเพลิง
ที่มีคาร์บอนเป็นองค์ประกอบ ก๊าซนี้สามารถสะสมอยู่ในร่างกายได้โดยจะไปรวมตัวกับฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดงได้ดีกว่า
ออกซิเจนประมาณ ๒๐๐-๒๕๐ เท่า เมื่อหายใจเข้าไปท�าให้ก๊าซชนิดนี้จะไปแย่งจับกับฮีโมโกลบินในเลือด เกิดเป็น

คาร์บอกซีฮีโมโกลบิน (CoHb) ท�าให้การล�าเลียงออกซิเจนไปสู่เซลล์ต่างๆ ของร่างกายลดน้อยลง ส่งผลให้ร่างกายเกิด
อาการอ่อนเพลีย และหัวใจท�างานหนักขึ้น

ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ (NO ) เป็นก๊าซที่ไม่มีสีและกลิ่น ละลายน�้าได้เล็กน้อย มีอยู่ทั่วไปในธรรมชาติ
2
หรือเกิดจากการกระท�าของมนุษย์ เช่น การเผาไหม้เชื้อเพลิงต่างๆ อุตสาหกรรมบางชนิด เป็นต้น ก๊าซนี้มีผลต่อระบบ
การมองเห็นและผู้ที่มีอาการหอบหืดหรือโรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจ

ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO ) เป็นก๊าซที่ไม่มีสี หรืออาจมีสีเหลืองอ่อนๆ มีรสและกลิ่นที่ระดับความเข้มข้นสูง
2
เกิดจากธรรมชาติและการเผาไหม้เชื้อเพลิงที่มีก�ามะถัน (ซัลเฟอร์) เป็นส่วนประกอบ สามารถละลายน�้าได้ดี สามารถรวมตัวกับ

สารมลพิษอื่นแล้วก่อตัวเป็นอนุภาคฝุ่นขนาดเล็กได้ ก๊าซนี้มีผลกระทบโดยตรงต่อสุขภาพ ท�าให้เกิดการระคายเคืองต่อเยื่อบุตา
ผิวหนัง และระบบทางเดินหายใจ หากได้รับเป็นเวลานานๆ จะท�าให้เป็นโรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังได้

หน้า ๙ ข่าวสารแพทย์นาวี ปีที่ ๖๒ เล่มที่ ๒ เดือน กุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๕๖๓