Page 8 - ข่าวสารแพทย์นาวีฉบับเดือน สิงหาคม ๒๕๖๕
P. 8
ข่าวสารแพทย์นาวี : Naval Medical Newsletter
ระบบลูกโซ่ความเย็นของวัคซีน
(Vaccine cold chain system)
ตอนที่ ๑
โดย...กองส่งก�าลังสายแพทย์ พร.
วัคซีน ถือเป็นหนึ่งผลิตภัณฑ์ที่ไวต่อกำรเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิอย่ำงมำก หำกอุณหภูมิที่ใช้ในกำรเก็บวัคซีน
มีกำรเปลี่ยนแปลงไปจำกอุณหภูมิที่เหมำะสม คุณภำพของวัคซีนดังกล่ำวอำจมีกำรเปลี่ยนแปลงไป ซึ่งจะส่งผลให้วัคซีนนั้น
ไม่สำมำรถกระตุ้นให้ร่ำงกำยสร้ำงภูมิคุ้มกันได้ รวมทั้งอำจก่อให้เกิดอำกำรไม่พึงประสงค์หลังได้รับวัคซีนด้วย จึงจะเห็นได้ว่ำ
กำรควบคุมอุณหภูมิทั้งในระหว่ำงกระบวนกำรผลิต กำรขนส่ง ไปจนถึงกำรเก็บรักษำก่อนกำรใช้วัคซีนนั้นมีควำมส�ำคัญต่อคุณภำพ
ของวัคซีนอย่ำงมำก
ระบบลูกโซ่ควำมเย็นของวัคซีน (Vaccine cold chain system) จึงเป็นระบบที่ใช้ควบคุมกำรขนส่งวัคซีนให้ด�ำเนินไป
อย่ำงถูกต้องเพื่อให้มั่นใจได้ว่ำวัคซีนได้รับกำรขนส่งและจัดเก็บภำยใต้อุณหภูมิที่เหมำะสม และมีควำมคงสภำพก่อนกำรใช้
วัคซีนนั้นๆ ทั้งนี้ วัคซีนแต่ละชนิดมีควำมไวต่ออุณหภูมิ หรือสภำวะที่แตกต่ำงกัน บำงชนิดอำจไวต่อควำมร้อน หรือบำงชนิด
อำจไวต่อควำมเย็นจัด รวมถึงบำงชนิดอำจไวต่อแสง โดยปัจจัยต่ำงๆ เหล่ำนี้ล้วนส่ง
ผลกระทบคุณภำพของวัคซีนทั้งสิ้น
อุปกรณ์ที่ใช้ในระบบลูกโซ่ความเย็นวัคซีน
๑. ตู้เย็น โดยปรับอุณหภูมิให้อยู่ในช่วง ๒ - ๘ องศำเซลเซียส และควรเก็บ
วัคซีนในปริมำณที่เหมำะสม เพื่อให้ควำมเย็นสำมำรถถ่ำยเทและหมุนเวียนภำยในตู้
ได้ โดยทั่วไปแล้วจะส�ำรองวัคซีนในปริมำณที่เพียงพอต่อกำรใช้ประมำณ ๑ เดือน
และควรใส่ ice pack อย่ำงน้อย ๔ ก้อนในชั้นแช่แข็งของตู้เย็น
๒. หีบเย็น (Cold boxes) เป็นกล่องที่หุ้มด้วย
ฉนวนเก็บควำมเย็นและมีช่องส�ำหรับบรรจุ ice pack เพื่อให้สำมำรถควบคุมอุณหภูมิใน
ระหว่ำงกำรขนส่งวัคซีนได้ หรือสำมำรถน�ำมำบรรจุวัคซีนแทนได้เมื่อไฟฟ้ำดับนำนหรือตู้เย็น
เสีย หีบเย็นที่ดีควรเก็บควำมเย็นได้เป็นเวลำอย่ำงน้อย ๒ วัน ทั้งนี้เมื่อเริ่มบรรจุวัคซีนลงใน
หีบเย็นแล้ว กล่องจะถูกปิดและจะไม่มีกำรเปิดกล่องนี้จนกว่ำจะมีกำรใช้วัคซีน
๓. กระติกวัคซีน (Vaccine carriers) เป็นกล่องที่มีขนำดเล็กกว่ำหีบเย็น ใช้เพื่อเก็บ
วัคซีนไว้ชั่วครำวหำกไฟฟ้ำดับเป็นเวลำนำน หรือใช้ในระหว่ำงกำรขนส่งวัคซีน ภำยในกระติก
สำมำรถบรรจุ ice pack เพื่อรักษำอุณหภูมิของวัคซีนได้เป็นระยะเวลำประมำณ ๑๘ - ๕๐
ชั่วโมง
๔. Ice pack เป็นซองหรือกล่องพลำสติกที่บรรจุน�้ำ โดยจะน�ำไปแช่แข็งก่อนใช้ และบรรจุลง
ในหีบเย็นหรือกระติกวัคซีน เพื่อรักษำควำมเย็นภำยในกล่อง
๕. เครื่องมือที่ใช้ตรวจสอบอุณหภูมิ เช่น data logger
๖. รถขนส่งควบคุมอุณหภูมิ หรือรถบรรทุกห้องเย็น
หน้า ๖ ข่ำวสำรแพทย์นำวี ปีที่ ๖๔ เล่มที่ ๘ เดือน สิงหำคม พ.ศ.๒๕๖๕
