Page 24 - ข่าวสารแพทย์นาวีฉบับเดือน ตุลาคม ๒๕๖๖
P. 24
ข่าวสารแพทย์นาวี : Naval Medical Newsletter
ถาม - ตอบ
“รอยโรคก่อนเป็นมะเร็งช่องปาก”
จะสังเกตได้อย่างไร?
ต่อจากฉบับที่แล้ว โดย... น.ท.หญิง พิมพ์ชยา ดุษฎีพันธนนท์ หน.ประเมินผล กวก.ศทก.พร.
ถาม ๑๒. ภาวะแทรกซ้อนหลักๆ จากการฉายรังสีบริเวณช่องปาก ศีรษะ และล�าคอมีอะไรบ้าง?
ตอบ
ภาวะเยื่อบุช่องปากอักเสบ (Oral mucositis) ภาวะปากแห้ง (Xerostomia) ภาวะขากรรไกรยึด (Trismus) ภาวะกระดูก
ขากรรไกรตายจากการรับรังสีรักษา (Osteoradionecrosis of the jaws ; ORN)
ถาม ๑๓. ภาวะกระดูกขากรรไกรตายจากการรับรังสีรักษา (Osteoradionecrosis of the jaws ; ORN) คือ?
ตอบ
เป็นภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงที่สุด คือเป็นการเกิดภาวะกระดูกตายจากรังสีรักษา เมื่อกระดูกขากรรไกรได้รับรังสีเป็น
ปริมาณมาก จะท�าให้ขาดเลือด เพราะเลือดมาเลี้ยงน้อยลง ท�าให้ขาดออกซิเจนมาเลี้ยง และเซลล์สร้างกระดูกโดนท�าลายและ
ลดจ�านวนลง หากเกิดแผลฉีกขาดบริเวณเหงือก เช่น จากการถอนฟัน ฟันปลอมกดทับ หรือของแข็งกระแทก อาจจะท�าให้เกิด
การติดเชื้อที่กระดูกขากรรไกร และเกิดกระดูกตายได้ ลักษณะที่พบคือผู้ป่วยมีกระดูกขากรรไกรโผล่ในช่องปาก ไม่มีเหงือกคลุม
ลักษณะเหมือนแผลไม่หาย อาจมีความเจ็บปวดได้ มีกลิ่นเหม็น และมีกระดูกตายหลุดออกเป็นชิ้นๆ
ถาม ๑๔. แนวทางการป้องกันรักษาภาวะแทรกซ้อนในช่องปากจากการฉายรังสีมีอะไรบ้าง?
ตอบ
– ผู้ป่วยต้องแปรงฟันด้วยยาสีฟันผสมโซเดียมฟลูออไรด์หรือฟลูโอไรด์ที่เป็นกลาง ให้สะอาดอย่างมีคุณภาพ ครบทุกด้าน
ของฟันและทุกซี่ อย่างน้อยวันละ ๒ - ๓ ครั้ง ผู้ป่วยต้องมาตามนัดหมายของทันตแพทย์เพื่อติดตามอาการในช่องปากอย่างต่อเนื่อง
หลังจากเริ่มฉายรังสีไปแล้ว เพื่อรักษาภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้อย่างทันท่วงที
– แนะน�าให้ผู้ป่วยจิบน�้าเปล่าบ่อยๆ ตลอดวัน หรือใช้น�้าลายเทียม และใช้น�้ายาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของโซเดียมฟลูออไรด์
หรือฟลูโอไรด์ที่เป็นกลางร่วมด้วย เพื่อลดอัตราการเกิดฟันผุลุกลามจากภาวะน�้าลายน้อย
– รับประทานอาหารอ่อนที่มีประโยชน์ รสไม่จัดหรือร้อนเกินไป เพื่อลดการระคายเคืองต่อเนื้อเยื่อในช่องปาก โดยเฉพาะ
อย่างยิ่งในภาวะเยื่อบุช่องปากอักเสบ
– หมั่นฝึกอ้าปาก ยืดกล้ามเนื้อบดเคี้ยวบริเวณใบหน้าอย่างสม�่าเสมอทุกวัน เพื่อป้องกันการอ้าปากได้น้อย ขากรรไกรยึด
ซึ่งจะส่งผลต่อการรับประทานอาหาร รวมถึงการเข้าดูแลท�าความสะอาดช่องปากด้วย
– กรณีตรวจพบว่ามีกระดูกขากรรไกรโผล่ในช่องปาก ทันตแพทย์เฉพาะทางศัลยศาสตร์ช่องปากและแม็กซิลโลเฟเชียล
พิจารณาขูดก�าจัดกระดูกตายด้วยวิธีและเครื่องมือทางทันตกรรมที่มีความกระทบกระเทือนน้อย (Atraumatic Technique)
และมีการรักษาร่วมอีกคือการบ�าบัดด้วยออกซิเจนความดันบรรยากาศสูง Hyperbaric Oxygen Therapy เป็นห้องที่ให้
การรักษาพยาบาลด้วยการน�าออกซิเจนความดันสูงมาบ�าบัดโรค (Hyperbaric Oxygen Therapyหรือ HBOT) ด้วยการให้
ออกซิเจนที่มีลักษณะพิเศษ คือ ให้ผู้ป่วยหายใจด้วยออกซิเจนบริสุทธิ์ ๑๐๐% ขณะอยู่ในห้องปรับความดันบรรยากาศสูง
(Hyperbaric Chamber) ที่มีความดันภายในสูงกว่า ๑ บรรยากาศ ท�าให้ร่างกายได้รับออกซิเจนในปริมาณที่สูงมากกว่าการให้
ออกซิเจนตามปกติ ซึ่งโรงพยาบาลสมเด็จพระปิ่นเกล้าและโรงพยาบาลสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ กรมแพทย์ทหารเรือของเรา ก็มี
ห้องปรับความดันบรรยากาศสูง (Hyperbaric Chamber) ที่ใหญ่ที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ที่ใช้ในการรักษาโรคจาก
การด�าน�้าและโรคทางการแพทย์อื่นๆ รวมทั้งภาวะกระดูกขากรรไกรตายจากการรับรังสีรักษาอีกด้วย โดยจะให้การบ�าบัดด้วย
ออกซิเจนความดันบรรยากาศสูงก่อน โดยการให้เข้าห้องปรับความดันบรรยากาศสูง (Hyperbaric Chamber) จ�านวน ๓๐ ครั้ง
หน้า ๙ ข่าวสารแพทย์นาวี ปีที่ ๖๕ เล่มที่ ๑๐ เดือน ตุลาคม พ.ศ.๒๕๖๖
