Page 16 - ข่าวสารแพทย์นาวีฉบับเดือน กันยายน ๒๕๖๖
P. 16
ข่าวสารแพทย์นาวี : Naval Medical Newsletter
๑. กำรผ่ำตัด เป็นกำรผ่ำตัดน�ำเอำก้อนมะเร็งและเนื้อเยื่อรอบๆ ออก และมักจะต้องผ่ำตัดเลำะต่อมน�้ำเหลืองบริเวณคอ
ออกด้วย ในกรณีที่ต้องผ่ำตัดเนื้อเยื่อออกเป็นบริเวณกว้ำงอำจต้องมีกำรน�ำเนื้อเยื่อจำกบริเวณอื่นมำปิดบำดแผลที่เกิดจำกกำรตัด
ก้อนมะเร็งออก
๒. รังสีรักษำ เป็นกำรใช้รังสีเพื่อท�ำลำยเซลล์มะเร็ง ร่วมกับกำรผ่ำตัดในรำย
ที่มีข้อบ่งชี้เพื่อเพิ่มประสิทธิภำพของกำรรักษำ เช่น บำงบริเวณที่ไม่สำมำรถผ่ำตัด
ก้อนมะเร็งออกได้ทั้งหมด
๓. เคมีบ�ำบัด เป็นกำรใช้ยำต้ำนมะเร็งหลำยชนิดร่วมกันเพื่อท�ำลำยเซลล์มะเร็ง
ทั้งบริเวณก้อนเนื้องอก และเซลล์มะเร็งที่อำจแพร่กระจำยไปยังส่วนอื่นๆ ของร่ำงกำย
มักใช้ร่วมกับกำรผ่ำตัดและรังสีรักษำเฉพำะในรำยที่มีข้อบ่งชี้
๔. กำรรักษำด้วยวิธีอื่นๆ เช่น กำรรักษำด้วยวิธีทำงภูมิคุ้มกัน (immunotherapy) กำรรักษำด้วยวิธีทำงโฟโตไดนำมิก
(photodynamic therapy) และกำรรักษำอื่นๆ นั้นยังอยู่ในระหว่ำงกำรทดลองและขณะนี้ยังไม่ได้เป็นวิธีมำตรฐำนในกำรรักษำ
ส�ำหรับสำรสกัดจำกกัญชำนั้น ในขณะนี้ยังไม่มีรำยงำนว่ำได้ผลในกำรรักษำโรคมะเร็งช่องปำก
ส�ำหรับผู้ป่วยมะเร็งช่องปำกที่จ�ำเป็นต้องได้รับรังสีรักษำหรือเคมีบ�ำบัด จะต้องได้รับกำรเตรียมช่องปำกโดยทันตแพทย์
ก่อนกำรรักษำเสมอเพื่อป้องกันกำรเกิดภำวะกระดูกกรำมตำยจำกรังสี และป้องกันกำรติดเชื้อในกระแสโลหิตที่มีสำเหตุ
จำกโรคเหงือกและฟันในกรณีที่ผู้ป่วยได้รับยำเคมีบ�ำบัด นอกจำกนี้ผู้ป่วยยังจ�ำเป็นต้องได้รับกำรดูแลสุขภำพช่องปำกอย่ำงต่อเนื่อง
ระหว่ำงและภำยหลังกำรได้รับรังสีรักษำอีกด้วย
กำรฟื้นฟูสภำพภำยหลังกำรรักษำ ภำยหลังกำรผ่ำตัดและรังสีรักษำแล้ว ผู้ป่วยอำจมีควำมจ�ำเป็นต้องได้รับกำรฟื้นฟูสภำพ
เช่น กำรฝึกกลืน กำรฝึกอ้ำปำก กำรฝึกพูด กำรใส่ฟันเทียม เป็นต้น
กำรตรวจติดตำมผลกำรรักษำ ภำยหลังกำรรักษำผู้ป่วยจะได้รับกำรนัดหมำยมำตรวจติดตำมผลเป็นระยะจนครบอย่ำงน้อย
๕ ปี เพื่อตรวจดูว่ำมีกำรกลับเป็นซ�้ำของมะเร็งหลังกำรรักษำหรือไม่
ถาม ๑๐. ส�าหรับผู้ป่วยมะเร็งช่องปากที่จ�าเป็นต้องได้รับรังสีรักษาหรือเคมีบ�าบัด จะต้องได้รับการเตรียมช่องปากโดย
ทันตแพทย์ก่อนการรักษาเสมอเลยใช่ไหม
ตอบ
กำรดูแลรักษำผู้ป่วยมะเร็ง บริเวณช่องปำก ศีรษะ และล�ำคอ ต้องได้รับกำรตรวจรักษำจำกแพทย์สหสำขำวิชำชีพ
(Multidisciplinary Team) ไม่ว่ำจะเป็นแพทย์เฉพำะทำงสำขำต่ำงๆ อำทิ หมอฟันที่เป็นหมอศัลยศำสตร์ช่องปำกและแม็กซิลโลเฟเชียล
โสต ศอ นำสิก ศัลยกรรมตกแต่ง รังสีรักษำ นักกำยภำพบ�ำบัด นักฝึกพูดฝึกกลืน นักโภชนบ�ำบัด รวมถึงทันตแพทย์ที่มีบทบำทส�ำคัญ
ในกำรดูแลรักษำสุขภำพช่องปำก หรือเรียกว่ำเป็นกำร “เตรียมสภำวะช่องปำก” ให้พร้อมก่อนกำรรักษำด้วยกำรฉำยรังสี โดยทันตแพทย์
จะท�ำกำรตรวจรักษำอุดฟัน ขูดหินปูน โดยเฉพำะอย่ำงยิ่งกำรถอนฟันและกำรท�ำศัลยกรรมในช่องปำกให้เสร็จสมบูรณ์ภำยใน
๒ สัปดำห์ก่อนเริ่มฉำยรังสี เพื่อป้องกันและลดโอกำสเกิดภำวะแทรกซ้อนที่รุนแรงตำมมำภำยหลัง
ถาม ๑๑. ฟันลักษณะใดที่ต้องถอนออก? และท�าไมต้องถอนฟันให้เสร็จสิ้นภายใน ๒ สัปดาห์ก่อนเริ่มฉายแสง?
ตอบ
ฟันที่ผุลึกถึงโพรงประสำทฟันโดยรอบ ฟันโยก เหงือกร่นมำกไม่สำมำรถบูรณะรักษำไว้ได้ รวมทั้งฟันที่อยู่ในบริเวณที่ได้รับ
รังสีปริมำณมำกกว่ำ ๕๐ Gy (ได้รับรังสีประมำณ ๒๕ ครั้ง ขึ้นไป) อำจพิจำรณำถอนฟันร่วมกับตัดแต่งกระดูกให้เรียบร้อย และรอ
ให้มีกำรสร้ำงเนื้อเยื่อเหงือกปกคลุมกระดูกเบ้ำฟันไว้มำกพอ ซึ่งจะใช้ระยะเวลำอย่ำงน้อย ๑๔ วัน หำกด�ำเนินกำรไม่ทันและ
ผู้ป่วยต้องเข้ำรับกำรฉำยรังสีไปก่อน รังสีที่ได้รับจะส่งผลกระทบต่อเซลล์เยื่อบุผิวและเซลล์สร้ำงกระดูก ส่งผลให้เนื้อเยื่อเหงือก
และกระดูกไม่สำมำรถซ่อมแซมตัวเองได้ เกิดลักษณะแผลถอนฟันไม่หำย เรียก ภำวะกระดูกขำกรรไกรตำยจำกกำรรับรังสีรักษำ
(Osteoradionecrosis of the jaws ; ORN)
อ่านต่อฉบับหน้า
หน้า ๑๓ ข่ำวสำรแพทย์นำวี ปีที่ ๖๕ เล่มที่ ๙ เดือน กันยำยน พ.ศ.๒๕๖๖
