Page 9 - ข่าวสารแพทย์นาวีฉบับเดือน กันยายน ๒๕๖๖

ข่าวสารแพทย์นาวี : Naval Medical Newsletter

รอบรู้เรื่องโรคผิวหนัง

Dermatophytosis

โรคติดเชื้อราที่ผิวหนัง กลาก

โดย...ว่าที่ น.ท.ปุณยวีร์ อ่องศรี แผนกโรคผิวหนัง กองอายุรเวชกรรม
รพ.สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ กรมแพทย์ทหารเรือ

โรคติดเชื้อราที่ผิวหนัง (Dermatophytosis) เป็นโรคที่พบได้บ่อยในเวชปฏิบัติ โดยเฉพำะโรคติดเชื้อรำที่ผิวหนังชั้นตื้น
หรือชั้นหนังก�ำพร้ำ (superficial fungal infection) ได้แก่ กลำก เกลื้อน และกำรติดเชื้อรำแคนดิดำ นอกจำกอำกำรแสบคันแล้ว
กำรติดเชื้อยังก่อให้เกิดผื่นที่มีลักษณะจ�ำเพำะ อำจมีลักษณะเป็นตุ่มแดงคัน ผื่นวงแดงขอบชัด สะเก็ดขุย น�้ำเหลืองซึม และอำจทิ้ง
รอยด�ำ รอยด่ำง สีผิวดูไม่สม�่ำเสมอ จนเกิดควำมอับอำยหรือมีปัญหำต่อกำรเข้ำสังคมได้

ในที่นี้จะกล่าวถึงโรคติดเชื้อราที่ผิวหนังชั้นตื้น ที่เกิดจาก เชื้อกลาก (Dermatophytosis)
สาเหตุการเกิดโรคกลาก
เกิดจำก รำสำย (Mold) ในสกุล Trichophyton spp., Epidermophyton spp. และ Microsporum spp. ซึ่งเจริญเติบโต

โดยอำศัยเคอรำติน (keratin) โดยกำรติดเชื้อเกิดจำกกำรสัมผัสกับ
๑. บุคคลอื่นที่ติดเชื้อกลำก (anthropophilic dermatophytes) จำกกำรสัมผัสรอยโรคโดยตรง หรือสปอร์ของเชื้อรำสำย

ที่ติดอยู่บนสิ่งของที่ใช้ร่วมกัน เช่น ผ้ำขนหนู ผ้ำเช็ดหน้ำ เสื่อ ผ้ำปูที่นอน เป็นต้น
๒. สัตว์ที่ติดเชื้อกลำก (zoophilic dermatophytes) โดยเฉพำะสัตว์เลี้ยงที่คลุกคลีใกล้ชิด เช่น แมว สุนัข เป็นต้น
๓. เชื้อกลำกที่อยู่ในสิ่งแวดล้อม (geophilic dermatophytes) โดยกำรสัมผัสจำกเชื้อกลำกที่อยู่ในดิน เช่น ในเกษตรกร เป็นต้น

การวินิจฉัยโรคกลาก
กำรวินิจฉัยอำศัยลักษณะอำกำรและอำกำรแสดงของโรค รวมถึงกำรตรวจยืนยันทำงห้องปฏิบัติกำร พบสำยรำ (septate
hyphae) ภำยใต้กล้องจุลทรรศน์ (direct exam with 10%KOH) และ/หรือ เพำะเชื้อรำ เจอเชื้อกลำก dermatophytes

โรคกลำกจะมีอำกำรและอำกำรแสดงแตกต่ำงกันไปตำมต�ำแหน่งที่สัมผัสและติดเชื้อ ได้แก่
๑. การติดเชื้อกลากที่เคอราติน ของผิวหนังชั้นหนังก�าพร้าส่วนนอกสุด (stratum corneum) เช่น กลำกที่ล�ำตัว
(Tinea corporis) คือกำรติดเชื้อกลำกที่ล�ำตัว แขน ขำ รอยโรคมักมีอำกำรคันมำก และมีผื่นลักษณะเป็นวง ขอบแดงชัด มีขุย
ขยำยลำมออก และตรงกลำงของผื่นจะมีลักษณะเป็นผิวหนังปกติ (erythematous scaly patch with active border and

central clearing) กำรติดเชื้อในผิวหนังบริเวณอื่นก็จะมีชื่อเรียก และเกิดจำกรำสำยชนิดที่แตกต่ำงกันออกไป เช่น กลำกที่ใบหน้ำ
(tinea faciei) กลำกที่ขำหนีบ (tinea cruris) กลำกที่เท้ำ (tinea pedis) และกลำกที่มือ (tinea manuum) เป็นต้น
๒. การติดเชื้อกลากที่เคอราติน ของเส้นผม (tinea capitis) พบบ่อยในเด็ก เนื่องจำกเส้นผมและหนังศีรษะยังไม่มีกำร
สร้ำง sebum และพบได้ในผู้ป่วยสูงอำยุ ที่มีโรคไตวำยเรื้อรัง หรือมีภูมิคุ้มกันบกพร่อง โดยกำรติดเชื้อแบ่งประเภทตำมต�ำแหน่ง

ออกเป็น
๒.๑ ผมส่วนนอก (ectothrix) รอยโรคมีลักษณะเป็นผมร่วงขอบเขตชัด หลำยๆ หย่อม มีขุยสีขำวอมเทำ
ติดที่หนังศีรษะ (grey patch) มักไม่พบลักษณะของกำรอักเสบชัดเจน กำรตรวจเพิ่มเติมด้วย Wood‘s lamp (365 nm)
อำจพบกำรเรืองแสงสีเขียวบริเวณผมที่ติดเชื้อรำ โดยเฉพำะเชื้อกลำกในสกุล microsporum spp.

๒.๒ ผมส่วนใน (endothrix) รอยโรคมีลักษณะเป็นผมร่วงขอบเขตชัด และพบลักษณะของผมหัก เป็นตอด�ำ
(black dots) กำรตรวจเพิ่มเติมด้วย wood’s lamp จะไม่พบกำรเรืองแสง จ�ำเป็นต้องดึงผมไปตรวจหำสำยรำในกล้องจุลทรรศน์
ต่อไป
๒.๓ Kerion คือกำรติดเชื้อของเส้นผมที่มีกำรอักเสบรุนแรง รวดเร็ว เริ่มจำกตุ่มนูนแดง อักเสบ มีหนอง และขยำย

ออกจนเป็นก้อนเนื้อขนำดใหญ่ มีลักษณะของเส้นผมที่ร่วงหัก และมีโพรงหนองไหลออกมำ มักมีอำกำรรุนแรง ผู้ป่วยอำจมีไข้
ต่อมน�้ำเหลืองที่คอหรือท้ำยทอยโต หำกปล่อยไว้จนกำรอักเสบรุนแรงจนท�ำลำยรำกผม อำจท�ำให้เกิดหย่อมผมร่วงแผลเป็นถำวรได้

ข่ำวสำรแพทย์นำวี ปีที่ ๖๕ เล่มที่ ๙ เดือน กันยำยน พ.ศ.๒๕๖๖ หน้า ๖