Page 8 - 1 Apr 63

ข่าวสารแพทย์นาวี : Naval Medical Newsletter

การพัฒนาโปรแกรมกระบวนการ

ดูแลหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะ GDM

โดย... น.ต.หญิง วราภรณ์ ปฏิสังข์ รพ.สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ กรมแพทย์ทหารเรือ

ภาวะเบาหวานขณะตั้งครรภ์ (Gestational Diabetes Mellitus : GDM) หญิงตั้งครรภ์ GDM ใน งป.๖๑ - ๖๒

จ�านวน ๕๗ ราย ที่เข้าร่วมโปรแกรมกระบวนการดูแลหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะ GDM แบบ case by case โดยพยาบาลผู้รับ
ผิดชอบ และเข้าร่วม @ Line กลุ่มหญิงตั้งครรภ์ GDM เพื่อติดตามระดับน�้าตาล SMBG (Self-monitoring blood glucose)

และใช้เป็นช่องทางติดต่อสื่อสารระหว่างหญิงตั้งครรภ์ GDM และพยาบาลผู้รับผิดชอบ พบว่าหญิงตั้งครรภ์ GDM สามารถ
ควบคุมน�้าหนักตัวให้เพิ่มขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ได้เหมาะสมตาม BMI (Body Mass Index) ของตนเอง และ control SMBG
ได้ดี รวมทั้งมีภาวะ Macrosomia ลดลง ไม่พบภาวะ Shoulder Dystocia และ Deep tear จากการคลอด และการ

ติดตามผล ๗๕ gm OGTT ในมารดาหลังคลอด พบ Impaired Glucose Tolerance (IGT) ๕ ราย และ ๔ ราย ตามล�าดับ
เป็น DM หลังคลอดพบ ๓ ราย และ ๒ ราย ตามล�าดับ (Overt DM) จากการพัฒนาโปรแกรมฯ ดังกล่าวท�าให้หน่วยงานเกิด

WI (work instruction) เรื่องแนวทางการดูแลหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะ GDM และต่อยอดพัฒนาเป็น PM (procedure
manual) ในการดูแลหญิงตั้งครรภ์ GDM ของทีมน�าทางคลินิกสูติฯ ที่ใช้ร่วมกันระหว่างแผนกฝากครรภ์ ห้องคลอด และ
หอผู้ป่วยสูตินรีเวชกรรม

ปัญหาและสาเหตุโดยย่อ :

จากการทบทวนภาวะแทรกซ้อนในหญิงตั้งครรภ์ GDM ที่ฝากครรภ์ห้องตรวจโรคสูตินรีเวชกรรม รพ.สมเด็จพระนางเจ้า
สิริกิติ์ พร. ใน งป.๖๐ พบภาวะทารกตัวโต (macrosomia) มาเป็นอันดับหนึ่งถึงร้อยละ ๒๓.๔๒ ส่งผลกระทบต่อมารดาและทารก

ท�าให้เกิด Birth trauma จากการคลอด เช่น ภาวะ Deep tear ร้อยละ ๑๖.๖๗ และ อัตราการคลอดติดไหล่ (Shoulder
Dystocia) ร้อยละ ๐.๙๐ ซึ่งปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะ macrosomia คือ น�้าหนักตัวที่เพิ่มขึ้นในระยะตั้งครรภ์ (Total weight
giant) และระดับน�้าตาลในเลือดหลังงดอาหาร (Self-monitoring blood glucose) ของหญิงตั้งครรภ์ GDM (สุนันทา

ยังวนิชเศรษฐ, ๒๕๖๐; Shi et al., ๒๐๑๔)

เป้าหมาย (Purpose)
๑. เพื่อลดอัตราการเกิดภาวะทารกตัวโต (macrosomia) ในหญิงตั้งครรภ์ GDM
๒. เพื่อลดอัตราการเกิดภาวะแทรกซ้อนในมารดาและทารกในหญิงตั้งครรภ์ GDM

๓. เพื่อติดตามอัตราการเกิด DM (Diabetes Mellitus) หลังคลอดที่มีภาวะ GDM
กิจกรรมการพัฒนา (process) :

วางแผนและออกแบบโปรแกรมกระบวนการดูแลหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะ GDM เพื่อติดตามการควบคุมน�้าหนักตัว
ที่เพิ่มขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ตาม BMI และค่าน�้าตาล SMBG ในรูปแบบของ Driver Diagram โดยเพิ่มระบบการติดตามผล
SMBG ที่มาฝากครรภ์ทุกครั้ง และเพิ่มช่องทาง Line @ เพื่อใช้ติดต่อสื่อสารระหว่างหญิงตั้งครรภ์ GDM และพยาบาล

เจ้าของไข้ มีการติดตามหากพบว่าหญิงตั้งครรภ์ GDM loss ANC ร่วมกับ DM Clinic และมีการติดตามผล ๗๕ gm OGTT
หลังคลอด ๖ สัปดาห์ เพื่อเฝ้าระวังภาวะ DM (Diabetes Mellitus) ในหญิงหลังคลอดที่มีภาวะ GDM ต่อเนื่อง

หน้า ๕ ข่าวสารแพทย์นาวี ปีที่ ๖๒ เล่มที่ ๔ เดือน เมษายน พ.ศ.๒๕๖๓