Page 18 - ข่าวสารแพทย์นาวีฉบับเดือน ธันวาคม ๒๕๖๕
P. 18
ข่าวสารแพทย์นาวี : Naval Medical Newsletter
ผิวหนังอักเสบที่มือ
(Hand Dermatitis)
โดย...ว่าที่ น.ท.ปุณยวีร์ อ่องศรี อายุรแพทย์ สาขาตจวิทยา
แผนกโรคผิวหนัง กองอายุรกรรม รพ.สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พร.
ผิวหนังอักเสบ (dermatitis, eczema) เป็นโรคที่พบบ่อยที่สุดในกลุ่มคนไข้ที่มาตรวจด้วยอาการทางผิวหนัง ผิวหนัง
อักเสบสามารถจ�าแนกประเภทได้จากลักษณะผื่น ได้แก่ ผิวหนังอักเสบระยะเฉียบพลัน ระยะกึ่งเฉียบพลัน และระยะเรื้อรัง
หรือจ�าแนกประเภทจากสาเหตุการเกิดโรค ได้แก่ ปัจจัยภายใน และปัจจัยภายนอก
- ผิวหนังอักเสบที่เกิดจากปัจจัยภายใน (exogenous factor) เช่น ผิวหนังอักเสบภูมิแพ้ (atopic dermatitis)
ผิวหนังอักเสบบริเวณผิวมัน (seborrheic dermatitis) ผิวหนังอักเสบชนิดตุ่มน�้า (dyshidrotic dermatitis) ผิวหนังอักเสบที่
ข้อเท้าจากเส้นเลือดด�าเสื่อม (stasis dermatitis) เป็นต้น
- ผิวหนังอักเสบที่เกิดจากปัจจัยภายนอก (exogenous factor) ได้แก่ ผิวหนังอักเสบจากการระคายเคือง (irritant
contact dermatitis) และผิวหนังอักเสบจากการแพ้สัมผัส (allergic contact dermatitis) ผิวหนังอักเสบที่มือ เป็นโรคที่
พบได้บ่อยในเวชปฏิบัติอยู่แล้ว โดยพบมากถึง ๙๐% ของกลุ่มโรคผิวหนังที่เกิดจากการท�างาน (occupational dermatoses)
โดยส่วนมากผิวหนังอักเสบที่มือจะเกิดจากการระคายเคือง มากกว่า การแพ้สัมผัส และมากกว่าผิวหนังอักเสบชนิดตุ่มน�้า
โดยเฉพาะในช่วงปัจจุบันที่มีการระบาดของโรคติดเชื้อ และมีการรณรงค์ให้ทุกคนท�าความสะอาด ช�าระล้างมือบ่อยๆ ท�าให้
พบผู้ป่วยที่มีด้วยอาการผิวหนังอักเสบที่มือจากกระคายเคืองมากขึ้นอย่างมีนัยส�าคัญ
- ผิวหนังอักเสบที่มือจากการระคายเคือง (irritant contact dermatitis) มักเกิดจากการสัมผัสกับสารที่มีฤทธิ์
ระคายเคืองกับผิวหนัง ซ�้าๆ บ่อยๆ หรือมากเกินไป เช่น จากการท�างานบ้าน งานเกษตร หรืองานอุตสาหกรรม เช่นการสัมผัส
สารที่มีความเป็นกรด, ด่าง, สารชะล้าง, น�้ายาท�าความสะอาด, ผงซักฟอก, สบู่ หรือแม้กระทั่งน�้าเปล่า การสัมผัสสารเหล่านี้
นานและบ่อยมากเกินไป จะก่อให้เกิดการระคายเคืองและท�าลายผิวหนังโดยตรงด้วยปัจจัยทางกายภาพ ไม่ได้ผ่านขบวนการ
ภูมิคุ้มกันของร่ายกาย การเกิดผิวหนังอักเสบจากการระคายเคืองจึงเกิดได้กับทุกๆ คน ที่สัมผัสสารเหล่านี้มากเกินไป ต่างจาก
การเกิดผิวหนังอักเสบจากการแพ้สัมผัส (allergic contact dermatitis) ที่จะเกิดกับเฉพาะบุคคลเท่านั้น
- ผิวหนังอักเสบที่มือจากการแพ้สัมผัส (allergic contact dermatitis) เป็นภาวะผิวหนังอักเสบที่ผ่าน
ขบวนการภูมิคุ้มกันแบบ Delayed-type hypersensitivity ผ่านการท�างานของ T - cell โดยสารที่แพ้จะมีส่วนประกอบของ
สารก่อภูมิ (allergen) อยู่ เช่น โลหะหนัก (เช่น นิกเกิล โคบอลต์โครเมี่ยม) ยางธรรมชาติ, ยางสังเคราะห์, กาว, พลาสติก,
น�้าหอม และ สารกันเสีย โดยครั้งแรกที่สัมผัสอาจจะยังไม่มีอาการจนกว่าจะผ่านไปสองสัปดาห์ เนื่องจากต้องอาศัยเวลาในการ
sensitize และกระตุ้นให้เกิดการสร้างภูมิคุ้มกัน แต่เมื่อสัมผัสสารที่แพ้อีกครั้งจะเกิดผิวหนังอักเสบขึ้นรวดเร็วใน ๒ - ๓ วัน
การแพ้สัมผัส ที่มือจะพบบ่อย จากการสัมผัสปูนซีเมนต์ น�้าหอม เครื่องหอม โลหะ แหวน สายนาฬิกา พลาสเตอร์ยา เป็นต้น
หน้า ๑๒ ข่าวสารแพทย์นาวี ปีที่ ๖๔ เล่มที่ ๑๒ เดือน ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๕
