Page 14 - 1 Apr 63
P. 14
ข่าวสารแพทย์นาวี : Naval Medical Newsletter
Model กึ่งส�าเร็จรูปอบรม
ส่งเสริมการดูแลสุขภาพช่องปากและฟัน
โดย... ทพญ. ณัจฉรียา จันทศิริพัฒน์ กองทันตสุขภาพ โรงพยาบาลอาภากรเกียรติวงศ์ ฐานทัพเรือสัตหีบ
ช่องปากและฟันเปรียบเป็นจุดเริ่มต้นของระบบย่อยอาหาร หากฟันไม่ดีก็จะท�าให้ได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ
อีกทั้งยังส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของประชาชน เช่น ความสวยงาม ความมั่นใจ การรับประทานอาหารและการพูดออกเสียง
เพราะฉะนั้นการมีสุขภาพช่องปากที่ดีก็ส่งผลให้ประชาชนมีคุณภาพชีวิตที่ดียิ่งขึ้น โรคฟันผุเป็นหนึ่งในโรคที่พบได้บ่อย
แต่เป็นโรคที่สามารถป้องกันได้ ปัจจัยส�าคัญในแง่พฤติกรรมการดูแลสุขภาพที่ท�าให้เกิดโรคฟันผุ ได้แก่ ขาดความรู้ในการป้องกัน
ฟันผุ และขาดการฝึกทักษะในการดูแลสุขภาพช่องปากที่เหมาะสม จากการส�ารวจพบว่า ประชาชนมีความรู้ความเข้าใจ
ในเรื่องฟันผุที่หลากหลาย ทั้งที่ถูกต้องและไม่ถูกต้อง จากหลักสูตรการศึกษาในประเทศไทยมีการสอนพื้นฐานการดูแล
สุขภาพช่องปากน้อยมาก นอกจากนี้จากการส�ารวจทัศนคติประชาชนยังขาดความใส่ใจในการดูแลสุขภาพช่องปาก และยังขาด
ทักษะในการดูแลสุขภาพช่องปากที่ถูกต้อง ทั้งสามปัจจัยนี้ส่งผลให้มีพฤติกรรมดูแลสุขภาพช่องปากที่ไม่เหมาะสมตามมา
ปัจจุบันการส่งเสริมทันตสุขภาพยังคงจ�ากัดหน้าที่ในทันต
บุคลากรท�าให้ประชาชนไม่ได้รับการส่งเสริมสุขภาพได้ครบถ้วน
ส่วนใหญ่จะเน้นการสอนทันตสุขศึกษาซึ่งผลลัพธ์จากการสอนก็ไม่
ได้คาดหวังได้ ๑๐๐%
การสร้างเสริมให้มีพฤติกรรมสุขภาพอย่างยั่งยืนจ�าเป็นต้อง
สร้างเสริมปัจจัย ทั้ง ๓ ด้านได้แก่ ปัจจัยส่วนบุคคล ปัจจัยด้านสิ่ง
แวดล้อม ปัจจัยด้านวัฒนธรรม จากปัญหาดังกล่าวที่พบจึงได้มีการน�า
model กึ่งส�าเร็จรูปมาประยุกต์ใช้ในการดูแลสุขภาพช่องปาก ชื่อว่า
“IMB model”
IMB model คือ? IMB ย่อมาจาก “Information-Motivation-Behavioral skill model” เป็น model
ที่ใช้ในการพัฒนาปัจจัยส่วนบุคคล ดังที่ได้กล่าวข้างต้น
Information : ประกอบด้วย การให้ข้อมูลเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพและความสามารถในการน�าไปใช้จริง รวมถึง
ความส�าคัญของการดูแลสุขภาพเพื่อป้องกันการเกิดโรค ทั้งนี้รายละเอียดของข้อมูลขึ้นกับว่าผู้ฟังเป็นใคร และเลือกให้
เหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย
Motivation : ประกอบด้วยการกระตุ้นทัศนคติและปัจจัยทางสังคมให้เกิดแรงจูงใจในการเกิดพฤติกรรมทางสุขภาพ
Behavioral skills : ประกอบด้วย การรับรู้ความสามารถของตนเองในการดูแลสุขภาพ และการฝึกทักษะการดูแล
สุขภาพ การแปรงฟันจัดเป็นพฤติกรรมที่ต้องการทักษะ (Skill-dependent behavior) การให้ข้อมูลและกระตุ้นทัศนคติ
ให้ถูกต้องสามารถก่อให้เกิดแรงผลักดันในการเกิดพฤติกรรมสุขภาพ กระตุ้นให้เกิดการพัฒนาทักษะเพื่อดูแลสุขภาพ
สรุปได้ว่า การให้ข้อมูลทางสุขภาพ (Information) เป็นปัจจัยที่จ�าเป็นในการก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม
การกระตุ้นให้มีทัศนคติที่ถูกต้อง (Motivation) และการพัฒนาทักษะ (Behavioral skill) เป็นปัจจัยส�าคัญและทั้งสองปัจจัยนี้
เป็นอิสระต่อกัน ต่างส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม Motivation สร้างแรงจูงใจส่วนบุคคลในการเกิดพฤติกรรม
ที่ต้องการ การมีทักษะเป็นผลจากการการฝึกฝนและการรับรู้ความสามารถของตนเอง ท�าให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมขึ้น
ทั้งนี้การส่งเสริมแค่ปัจจัยใดปัจจัยหนึ่งไม่เพียงพอที่ท�าให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมระยะยาว ต้องส่งเสริมทั้งสาม
หน้า ๑๑ ข่าวสารแพทย์นาวี ปีที่ ๖๒ เล่มที่ ๔ เดือน เมษายน พ.ศ.๒๕๖๓
