Page 13 - 01-05-62
P. 13
ข่าวสารแพทย์นาวี : Naval Medical Newsletter
การแบ่งชนิดของรอยร้าว
สมาคมทันตแพทย์รักษารากฟันแห่งอเมริกา (AAE) ได้จ�าแนกชนิด
ของรอยร้าว ต�าแหน่ง ทิศทาง และการลุกลามของรอยร้าว ซึ่งมีผลต่อการ
วางแผนการรักษา ไว้ ๕ ชนิด ดังนี้
๑. รอยร้าวชนิดเครสไลน์ (craze lines) รอยแตกชนิดนี้จะพบใน
ชั้นเคลือบฟัน ลักษณะคือ รอยแตกร้าวพาดข้ามสันริมฟัน และอาจจะขยาย
ขอบเขตไปตามผิวฟันด้านแก้มและด้านลิ้น พบรอยแนวดิ่งในฟันหน้า สามารถ
แยกระหว่างเครสไลน์และฟันร้าว (cracked tooth) โดยการส่องด้วยแสง
(transillumination) ถ้าเป็นฟันร้าว แสงไฟจะส่องผ่านไปไม่ได้ แต่ถ้าเป็น ภาพที่ ๑ ฟันร้าว (cracked tooth) คือ การแตกของฟันแบบ
เครสไลน์แสงไฟจะสามารถส่องผ่านไปได้ ผู้ป่วยที่มีเครสไลน์มักไม่มีอาการ ไม่สมบูรณ์ เมื่อรอยแตกด�าเนินต่อเนื่อง กลายเป็น ฟันแยก
(split tooth)
และไม่ต้องท�าการรักษาเว้นแต่เหตุผลเพื่อความสวยงาม รูปภาพจาก American Association of Endodontists 2
๒. ปุ่มฟันแตก (fractured cusp) ซึ่งเป็นการแตกซึ่งเริ่มต้นมาจากตัว
ฟันและขยายลงไปใต้เหงือก รอยแตกจะแตกโดยสมบูรณ์หรือไม่สมบูรณ์ก็ได้
โดยมากรอยแตกจะไปทั้งทางด้านใกล้กลาง ไกลกลาง และด้านแก้มลิ้น โดยรอยแตก
มักจะครอบคลุมอย่างน้อย ๒ ด้านของปุ่มฟัน โดยข้ามผ่านสันริมฟัน และมักจะ
ขยายขอบเขตผ่านร่องลึกด้านแก้มหรือด้านลิ้น โดยรอยแตกมักจะสิ้นสุดที่
บริเวณคอฟัน ภาพที่ ๒ ปุ่มฟันแตก (fractured cusp)
การรักษาปุ่มฟันแตกขึ้นกับปริมาณเนื้อฟันที่เหลืออยู่ ซึ่งประเมินได้ รูปภาพจาก American Association of Endodontists 2
หลังจากเอาปุ่มฟันที่แตกออกเรียบร้อยแล้ว ถ้ารอยแตกลงลึกและกระทบต่อ
เนื้อเยื่อประสาทฟันก็จ�าเป็นต้องการรักษารากฟันหรือท�า vital pulp therapy ถ้ารอยแตกลงไปลึกกว่านั้นก็อาจจะต้อง
ท�าการศัลยกรรมเหงือก จากนั้นบูรณะด้วยวัสดุแบบเรซินคอมโพสิท ครอบฟันหรือออนเลย์ ซึ่งจะปกคลุมไปถึงขอบของ
รอยแตกได้
๓. ฟันร้าว (cracked tooth) คือ การแตกของฟันแบบไม่สมบูรณ์ซึ่ง
ฟันจะยังไม่แยกออกจากกัน รอยแตกเริ่มจากตัวฟันและขยายต่อลงไปถึงใต้เหงือก
โดยมากจะแตกในแนวใกล้กลาง ไกลกลาง โดยรอยแตกอาจจะพาดผ่านสันริมฟัน
ข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้งสองข้าง อาจจะพบจากตัวฟันไปถึงผิวรากฟันด้านข้าง
โดยรอยจะลงลึกทางปลายรากมากกว่าปุ่มฟันแตก ดังนั้นมักจะท�าให้เกิดพยาธิสภาพ
ต่อเนื้อเยื่อในและอวัยวะรอบปลายรากฟันได้มากกว่า ภาพที่ ๓ ฟันแตกแบบรากฟันแตกในแนวดิ่ง (vertical
๔. ฟันแยก (split tooth) คือ การแตกแยกอย่างสมบูรณ์ของฟัน เป็น root fracture)
รูปภาพจาก American Association of Endodontists2
ผลต่อเนื่องจากฟันร้าวซึ่งเริ่มจากตัวฟัน ไปยังปลายรากฟัน ท�าให้ฟันแยกออก
เป็นสองส่วน มักพบแนวใกล้กลาง ไกลกลาง ผ่านสันริมฟัน แผนการรักษาขึ้นกับต�าแหน่งของรอยแตก ถ้ารอยแตกลงลึก
และไปทางปลายรากก็จ�าเป็นต้องถอนฟันซี่ดังกล่าวออกไป
๕. รากฟันแตกแนวดิ่ง (vertical root fracture) เริ่มเกิดที่รากฟันก่อน พบบ่อยในแนวแก้ม - ลิ้น อาจเป็นรอยร้าวสั้นๆ
หรือแตกในแนวยาวตลอดรากฟัน สาเหตุส่วนใหญ่มาจากการใส่เดือยฟัน หรือการใช้แรงมากเกินไปขณะอุดคลองรากฟัน
อุบัติการณ์การเกิดฟันร้าว
มีรายงานของอุบัติการณ์การเกิดฟันร้าว ๕% โดยใน ๑๕% ของฟันที่พบว่าร้าว พบว่ารอยร้าวขยายจนถึงโพรง
ประสาทฟันหรือรอยร้าวขยายขนาดไปลึกจนจ�าเป็นต้องถอนฟันซี่นั้น การพบฟันร้าวมักจะมีส่วนเกี่ยวข้องกับฟันที่มีวัสดุ
บูรณะในตัวฟัน และโดยมากจะพบในฟันกรามล่าง โดยมีรายงานจากการศึกษาว่า พบฟันร้าวในฟันกรามล่างได้ถึง ๔๘%
พบในฟันกรามบน ๒๘% พบในฟันกรามน้อยบน ๑๖% พบในฟันกรามน้อยล่าง ๖% และในฟันซี่อื่นๆ ๒% โดยส่วนมาก
จะพบในประชากรกลุ่มที่อายุเกิน ๔๐ ปี และพบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย
อ่านต่อฉบับหน้า
ข่าวสารแพทย์นาวี ปีที่ ๖๑ เล่มที่ ๕ เดือน พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๖๒ หน้า ๘
