Page 17 - ข่าวสารแพทย์นาวี ฉบับเดือน กันยายน ๒๕๖๕
P. 17
ข่าวสารแพทย์นาวี : Naval Medical Newsletter
ภาวะเบาหวานในหญิงตั้งครรภ์
โดย...น.อ.หญิง รุจิเรข ธรรมเจริญ อายุรแพทย์ต่อมไร้ท่อและเมตาบอลิสม รพ.สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พร.
ภาวะเบาหวานในคนท้อง สาเหตุเกิดขึ้นได้อย่างไรและแบ่งได้เป็นกี่ประเภท
จากสถิติขององค์การเบาหวานโลก (International Diabetes Federation) พ.ศ.๒๕๖๕ พบว่าหญิงตั้งครรภ์ที่มี
น�้าตาลในเลือดสูงพบ ๑๕.๘% ในจ�านวนนี้ส่วนใหญ่เป็น GDM 83.6%, First diagnosis Diabetes 8.5%, Pregestational
diabetes 7.9%
โรคเบาหวานที่พบก่อนตั้งครรภ์ (Pregestational diabetes) พบว่าเกิดจาก โรคเบาหวานชนิดที่ ๒ มากกว่า ชนิดที่ ๑
โรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ (gestational diabetes)
หมายถึง โรคเบาหวานที่ได้รับการวินิจฉัยครั้งแรกขณะตั้งครรภ์ มักเกิดในช่วงไตรมาสที่สอง คุณแม่ส่วนใหญ่จะไม่มีอาการ
หิวน�้าบ่อย ปัสสาวะบ่อยเหมือนโรคเบาหวานโดยทั่วไป ภาวะนี้เกิดจากการที่มีการเพิ่มขึ้นของฮอร์โมนที่เพิ่มระดับน�้าตาลในเลือด
เช่น ฮอร์โมนจากรก ฮอร์โมนเพศหญิง ซึ่งจะมีฤทธิ์ต่อต้านอินซูลิน ท�าให้ร่างกายคุณแม่ต้องการอินซูลินมากกว่าปกติ ๒ - ๓ เท่า
ถ้าตับอ่อนของคุณแม่ไม่สามารถหลั่งอินซูลินได้เพียงพอก็จะเกิดโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ขึ้น จากการที่ร่างกายน�าน�้าตาลไป
ใช้ได้ลดลง และมีการสร้างน�้าตาลจากตับเพิ่มมากขึ้น
การคุมน�้าตาลขณะตั้งครรภ์ได้ไม่ดี ท�าให้มีภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ต่อมารดา เช่น ภาวะครรภ์เป็นพิษ กรวยไตอักเสบ ท้องมาน
หรือน�้ามากกว่าครรภ์ปกติ ภาวะลิ่มเลือดหลุดอุดตันหลอดเลือด เจ็บท้องก่อนก�าหนด เพิ่มความเสี่ยงต่อการผ่าตัดคลอด
เพิ่มอัตราตายของมารดา ตกเลือดหลังคลอด ติดเชื้อหลังคลอด ผลต่อทารก เช่น ทารกตัวใหญ่คลอดยาก การแท้ง ทารกตาย
ในครรภ์ หลังคลอดอาจพบภาวะน�้าตาล/ภาวะแคลเซียมในเลือดต�่า ภาวะดีซ่าน ภาวะเลือดข้น ผลระยะยาวเพิ่มความเสี่ยงต่อ
โรคอ้วนและเบาหวาน การพัฒนาของสมองในเด็ก
ภาวะโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ นี้ท�าให้มีโอกาสเกิดโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ในครรภ์ต่อไปได้ถึง ๔๐% และเพิ่ม
ความเสี่ยงต่อการเป็นเบาหวานในชีวิตของผู้หญิงคนนั้นถึง ๘ เท่า
จะทราบได้อย่างไรว่าเป็นโรคเบาหวานก่อนตั้งครรภ์ (Pregestational diabetes) หรือโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์
(gestational diabetes) ทั้งสองภาวะนี้การวินิจฉัยต่างกัน
เกณฑ์การวินิจฉัยโรคเบาหวานที่พบก่อนตั้งครรภ์
ระดับน�้าตาลขณะอดอาหาร ๘ ชม ≥๑๒๖ มก./ดล., ระดับน�้าตาลสะสม (HbA1c > 6.5%), ระดับน�้าตาลขณะไม่ได้
อดอาหาร ≥ ๒๐๐ มก./ดล.
การวินิจฉัยโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ (gestational diabetes)
ในหญิงตั้งครรภ์ที่มีความเสี่ยงสูงทุกรายควรได้รับการคัดกรองภาวะนี้เมื่อฝากครรภ์ครั้งแรก (ความเสี่ยงสูงได้แก่ อ้วน
๒
ดัชนีมวลกายมากกว่า ๒๕ กก./ม ร่วมกับมีปัจจัยเสี่ยง เช่น มีโรคไขมันหรือความดันโลหิตสูง มีโรคถุงน�้ารังไข่ มีญาติสายตรง
เป็นเบาหวาน เคยมีเบาหวานขณะตั้งครรภ์ในครรภ์ก่อนๆ เคยคลอดบุตรน�้าหนักตัวมากกว่า ๔ กก. มีประวัติแท้งบุตร หรือเสีย
ชีวิตในครรภ์) ถ้าผลปกติควรตรวจซ�้าเมื่ออายุครรภ์ ๒๔ - ๒๘ สัปดาห์ ท�าโดยให้กลืนน�้าตาล ๕๐ กรัมโดยไม่ต้องอดอาหาร ถ้า
ค่ามากกว่า ๑๔๐ มก./ดล. ต้องได้รับการตรวจวินิจฉัยเพื่อยืนยันคือ ท�าการกลืนน�้าตาล ๑๐๐ กรัม โดยเกณฑ์เก่าถ้าค่าผิดปกติ
เกิน ๒/๔ ค่า (๑๐๕ ๑๙๐ ๑๖๕ ๑๔๕) ถือว่าเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์ แต่ถ้าเป็นตามเกณฑ์ใหม่ของ IADPSG หรือ International
ข่าวสารแพทย์นาวี ปีที่ ๖๔ เล่มที่ ๙ เดือน กันยายน พ.ศ.๒๕๖๕ หน้า ๑๕
