Page 12 - ข่าวสารแพทย์นาวีฉบับเดือน พฤศจิกายน ๒๕๖๖
P. 12
ข่าวสารแพทย์นาวี : Naval Medical Newsletter
๒. ก๊าซซึ่งละลายอยู่ในของเหลวต่างๆ ในร่างกาย (evolved Gas) เช่น เลือด น�้าไขข้อ ไขมัน โดยอยู่ในรูปของ
สารละลายซึ่งส่วนใหญ่เป็นก๊าซไนโตรเจน เมื่อความกดอากาศลดลงจะคืนตัวกลับเป็นฟองก๊าซตามกฎของเฮนรี่ (Henrry’s Law)
อาการปวดฟันจากการด�าน�้าเกิดจากก๊าซซึ่งขังอยู่ในโพรงต่างๆ ของร่างกายมีการเปลี่ยนแปลงเมื่อแรงดันอากาศ
เปลี่ยนแปลงไปตามกฎของบอยล์ สามารถแบ่งอาการเจ็บปวดจากการด�าน�้าที่เกี่ยวข้องกับฟัน และบริเวณขากรรไกรและ
ใบหน้าได้ดังนี้
๑. อาการปวดบริเวณศีรษะและใบหน้าจากความกดบรรยากาศ (head and face barotrauma)
การปวดหูชั้นกลาง (middle ear barotrauma or ear squeeze) ขณะด�าลงความกดอากาศภายนอกมากขึ้น
ท�าให้อากาศในหูชั้นกลางหดตัวลงแรงดันในหูชั้นกลางน้อยกว่าภายนอก ในกรณีที่ท่อยูสเตเชียน (eustachian tube) บวม
หรืออุดตันจากการเป็นหวัดหรือแพ้อากาศท�าให้ไม่สามารถปรับความดันภายในหูได้ เยื่อแก้วหูจะดันโป่งเข้าด้านในท�าให้เกิด
อาการปวดหู หูอื้อ เวียนศีรษะ หรืออาจรุนแรงจนสูญเสียการได้ยินได้
การเกิดอัมพาตของใบหน้า (facial palsy) จากการบาดเจ็บบริเวณหูชั้นกลางจากความกดอากาศ เกิดขึ้นเมื่อแรงดัน
ในหูชั้นกลางส่งผลมาถึงเส้นประสาทบริเวณใบหน้าท�าให้เกิดอัมพาตของบริเวณใบหน้า โดยมักเกิดเพียงด้านใดด้านหนึ่งของ
ใบหน้า (unilateral) และสัมพันธ์กับการด�าขึ้น
การปวดโพรงอากาศ (sinus barotrauma or sinus squeeze) โดยปกติโพรงอากาศไซนัสมีทางเปิดออกติดต่อกับ
ภายนอกได้ แต่ในกรณีที่มีการอักเสบของไซนัสหรือเป็นหวัดท�าให้รูตังกล่าวเกิดการอุดกั้น ดังนั้นเมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลง
แรงดันอากาศขณะด�าลงท�าให้แรงดันอากาศภายนอกโพรงอากาศมากกว่าภายใน ส่งผลให้เกิดของเหลวมาสะสมในโพรงอากาศ
และอาจเกิดเลือดออก ท�าให้เกิดการปวดบริเวณโพรงอากาศ
การปวดบริเวณศีรษะและใบหน้าจากแรงกดอากาศสามารถส่งผลให้รู้สึกปวดร้าว (referred pain) มายังฟันได้
(indirect barodontalgia) ซึ่งต้องมีการวินิจฉัยแยกโรคว่ามีต้นก�าเนิดมาจากฟันหรือไม่ เพื่อให้การรักษาที่ถูกต้อง
๒. การบาดเจ็บของฟันจากความกดบรรยากาศ (dental barotrauma)
การบาดเจ็บของฟันจากแรงดันอากาศท�าให้เกิดการแตกของฟัน วัสดุ
บูรณะฟัน และลดการยึดติดของวัสดุบูรณะฟัน ซึ่งเป็นอันตรายขณะด�าน�้า นักด�าน�้า
อาจกลืนหรือส�าลักเศษฟันหรือเศษวัสดุบูรณะฟันที่แตกได้ การบาดเจ็บของฟัน
จากแรงดันอากาศเกิดขณะด�าขึ้นฟองก๊าซที่อยู่ในโพรงประสาทฟันหรือบริเวณ
ช่องว่างระหว่างเนื้อฟันและวัสดุบูรณะฟันในฟันที่มีการบูรณะไม่สมบูรณ์ มีการรั่วซึม
ตามขอบวัสดุ หรือมีรอยผุใต้วัสดุอุดเดิม ก๊าซมีการขยายตัวจากความดันที่ลดลง
ในขณะด�าขึ้น ท�าให้ฟันที่มีรอยผุ หรือวัสดุบูรณะเดิมที่ช�ารุดหลุดแตกออก
ซึ่งการบาดเจ็บของฟันจากแรงดันอากาศอาจมีอาการปวดหรือไม่มีอาการปวดฟัน รูปภาพแสดงฟันที่มีการแตกของวัสดุบูรณะ มีการรั่วซึม
ตามขอบวัสดุ และมีรอยผุใต้วัสดุอุดเดิม
ร่วมด้วย ที่มา : https://www.sjdentistry.com/photography
จากการศึกษาของ Goethe และคณะ ศึกษาสุขภาพฟันของกลุ่มนักด�าน�้าที่ท�างานภายใต้การเปลี่ยนแปลงของแรงดัน
เปรียบเทียบกับกลุ่มที่ท�างานในเรือด�าน�้าที่อยู่ในสภาวะความดันปกติ ท�าการศึกษาเป็นระยะเวลา ๑๐ ปี พบว่ากลุ่มนักด�าน�้า
มีการสูญเสียฟัน และมีการบูรณะฟันด้วยการท�าครอบฟันในช่องปากมากกว่ากลุ่มคนที่ท�างานในเรือด�าน�้า ๔ เท่า ซึ่งอาจ
สรุปได้ว่าการท�างานภายได้การเปลี่ยนแปลงความกดอากาศท�าให้ส่งผลเสียต่อสุขภาพฟันมากขึ้น
การศึกษาของ Lyons และคณะ ท�าการทดลองภายใต้สภาวะความกดอากาศ 3 ATA พบว่าครอบฟันที่ยึดติดด้วย
ซีเมนต์ชนิดซิงค์ฟอสเฟต (zinc phosphate cement) มีการยึดติดระหว่างเนื้อฟันกับครอบฟันลดลงจากการเกิดรูภายใน
ซีเมนต์ ท�าให้ฟองก๊าซในรูเกิดการหดและขยายตัวในระหว่างที่มีการเปลี่ยนแปลงความดันส่งผลให้การยึดติดของครอบฟัน
ลดลง แตกต่างจากฟันที่ท�าการยึดครอบด้วยซีเมนต์ชนิดเรซิ่น (resin cement) ไม่พบการเกิดการรั่วซึมและไม่ลดการยึดติด
ของครอบฟัน เนื่องจากซีเมนต์ชนิดเรซิ่นแทรกซึมเข้าไปในท่อเนื้อฟันเกิดเป็นเรซิ่นแท็ก (resin tag)
หน้า ๘ ข่าวสารแพทย์นาวี ปีที่ ๖๕ เล่มที่ ๑๑ เดือน พฤศจิกายน พ.ศ.๒๕๖๖
